Święto Narodowe Trzeciego Maja – polskie święto państwowe obchodzone 3 maja w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja (1791), ustanowione w 1919 i ponownie w 1990 roku.
Konstytucja 3 Maja została uchwalona przez Sejm Wielki w maju 1791 roku i była to pierwsza w Europie, a druga na świecie (po amerykańskiej) uchwalona konstytucja. Dzień ten został uznany świętem już 5 maja 1971 roku.
Największym osiągnięciem legislacyjnym Sejmu Czteroletniego obradującego od października 1788 do maja 1792r. było uchwalenie Ustawy Rządowej, która miała stać się fundamentem wewnętrznego odrodzenia Rzeczypospolitej szlacheckiej. Konstytucja była oparta o najbardziej postępową, reformatorską myśl oświeceniową. Autorami Konstytucji 3 Maja byli król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj.
Tekst konstytucji obejmował wstęp i 11 artykułów. Według Konstytucji 3 Maja ustrój Rzeczypospolitej Polskiej miał opierać się na koncepcji zwierzchnictwa narodu i trójpodziału władz. Ustawa zasadnicza zapewniała dominację władzy ustawodawczej nad wykonawczą, zapewniając rozległe kompetencje Izbie Poselskiej, osłabiając jednocześnie pozycję monarchy.
Mimo iż Konstytucja 3 Maja przetrwała tylko rok, do rosyjskiej interwencji wojskowej latem 1792 roku, stała się dla następnych pokoleń Polaków powodem dumy, a pamięć o niej pomogła narodowi polskiemu przetrwać 123 lata rozbiorów. Uchwalenie Konstytucji 3 Maja zostało uznane za święto już 5 maja 1791, jednak oficjalne obchodzenie święta pod zaborami było zabronione. Święto Narodowe Trzeciego Maja zostało wznowione w II Rzeczypospolitej w kwietniu 1919 roku oraz ponownie po upadku komunizmu w 1990 roku.
Do końca II wojny światowej oraz w czasach Polski Ludowej obchodzenie Dnia Konstytucji było zabronione. Obecnie Konstytucja 3 Maja traktowana jest przez Polaków jako jedno z najbardziej przełomowych wydarzeń historycznych w dziejach Polski.
3 maja 1791 roku około godziny 11.00 Sejm Wielki rozpoczął obrady, aby po siedmiu godzinach ogłosić drugą na świecie konstytucję. Termin obrad był o tyle korzystny, że część posłów opozycji wypoczywała jeszcze po świętach. Zdecydowano się, mimo protestów, zignorować konieczność głosowania przez ponad połowę posłów oraz konieczność wcześniejszego ogłoszenia projektu ustawy. Dzięki tym, niewątpliwie nie do końca zgodnym z prawem, zabiegom o godzinie 18.00 udało się uchwalić i podpisać 3–majową Ustawę Rządową.
Doniosłe wydarzenie obrazuje dzieło Jana Matejki z 1891 roku
