Od soboty w Muzeum Miasta Pabianic oglądać można wystawę „Wielka Wojna w Pabianicach i okolicy. Fakty i artefakty w 110-lecie wydarzeń 1914-2024”.
19 listopada 1914 roku okolice Pabianic znalazły się w ogniu walk na froncie wschodnim, toczonych w ramach tzw. Operacji Łódzkiej. W rocznicę tych wydarzeń w sobotę, 23 listopada 2024 roku, w muzeum otwarto wystawę poświęconą tym wydarzeniom. Organizatorami było Muzeum Miasta Pabianic i Towarzystwo Miłośników Dziejów Pabianic.
Wernisaż rozpoczął Ryszard Adamczyk, dyrektor MMP, witając gości, m.in. starostę Arkadiusza Jaksę, wójta gminy Pabianice Marcina Wieczorka, wiceprezydenta Dawida Zakrzewskiego oraz przedstawicieli władz gmin powiatu pabianickiego.
– Szczególnie witam Piotra Sölle, bez którego tej wystawy by nie było – powiedział dyrektor i dodał: – Tę wystawę można określić trzema zdaniami: partycypacyjna, bo wiele instytucji pomogło w organizacji, dynamiczna, bo będą pojawiać się nowe wydarzenia towarzyszące, oraz merytoryczna, bo jest bardzo dobrze przygotowana.
Twórcą wystawy jest Piotr Sölle, pabianicki geograf, badacz historii okolic Pabianic i autor wielu publikacji poświęconych Ziemi Łódzkiej.
Rankiem 19 listopada 1914 roku rozpoczęły się boje spotkaniowe. Na linii rozciągającej się od Janowic przez Wolę Żytowską, Konin, Świątniki, aż po las porszewicki walczyli żołnierze 71., 94., 95. i 96. pułku piechoty oraz 19. i 55. pułku artylerii polowej armii pruskiej, a po stronie rosyjskiej pięć pułków strzelców syberyjskich z I Korpusu Syberyjskiego. Do walki po obu stronach stanęło co najmniej 20.000 żołnierzy. Śladami tamtych wydarzeń są cmentarze położone w wielu miejscach okolic Pabianic.
Na wystawie zamieszczono ponad 50 plansz o tematyce historycznej, reprodukcje fotografii archiwalnych (w tym nigdy wcześniej nie publikowanych unikatów), zdjęcia współczesne, szczegółowe mapy bitew oraz wiele gablot z eksponatami użyczonymi na ten czas przez kolekcjonerów i miłośników historii.
– Mnie najbardziej spodobała się makieta cmentarza wojennego w parku Wolności – powiedział Marcin Tokarczyk z klasy 4a SP5, który przyszedł na wernisaż z mamą. – Bardzo ciekawa wystawa, gdyż bardzo interesuję się historią i zobaczyłem wiele ciekawych eksponatów.
– Na planszach zobaczyliśmy pozostałości cmentarza wojennego w Janowicach, gdzie blisko mamy działkę – zauważyli Andrzej i Bożena Wisławscy z PTTK Pabianice. – Już teraz wiemy, dlaczego to miejsce nazywane jest „Czarnym lasem”.
Podczas wernisażu Piotr Sölle opowiedział m.in. o poszukiwaniu dokumentów związanych z działaniami wojennymi w listopadzie 1914 roku w okolicach Pabianic, gdzie powstało kilka wielkich i szereg mniejszych cmentarzy wojennych oraz czy tak naprawdę ekshumowano wielki cmentarz wojenny w parku Wolności i czy spoczęli na nim nasi rodacy?
– Mamy etap historii, który jest nieznany. Jest to etap pierwszej wojny światowej – mówił Sölle. – Na sali są dwie wyjątkowe osoby: Bogdan Miszczak, który rozbudził moje zainteresowanie cmentarzami wojennymi, oraz historyk Wojciech Fituch, największy znawca pierwszej wojny światowej w Polsce. I muszę bardzo podziękować Towarzystwu Miłośników Dziejów Pabianic za pomoc.
Patronat nad wystawą objęli: Starosta Powiatu Pabianickiego Arkadiusz Jaksa oraz Wójt Gminy Pabianice Marcin Wieczorek. Sponsorami wydarzenia zostały: Powiat Pabianicki oraz Gminy: Pabianice, Dobroń, Ksawerów i Lutomiersk.
Wystawę można zwiedzać do maja 2025 roku.
tekst i foto: A. Duda
