W tym roku Towarzystwo Muzyczne im. Karola Nicze w Pabianicach obchodzi 25-lecie istnienia.
Z tej okazji na początku kwietnia w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia w Pabianicach odbył się recital fortepianowy Wiktora Wahla z udziałem Zuzanny Staszewskiej (skrzypce), Jakuba Kowalczyka (fortepian) i Sławomira Beśki (akompaniament). Był to pierwszy z koncertów jubileuszowych zaplanowanych w 2025 roku.
– Z wielką radością witam wszystkich, którzy znaleźli czas zawitać do pabianickiej szkoły muzycznej na nasz przepiękny koncert – rozpoczął wydarzenie Hieronim Ratajski, prezes Towarzystwa Muzycznego im. Karola Nicze. – Miejsce nie jest przypadkowe. W tej sali, po śmierci Karola Nicze, grupa nauczycieli i przyjaciół postanowiła powołać towarzystwo jego imienia.
Początki
Towarzystwo im. Karola Nicze powstało 5 listopada 2000 roku dla uczczenia wybitnego pianisty i pabianiczanina. Inicjatorami powołania była grupa fachowców – nauczycieli PSM I i II stopnia, absolwentów Akademii Muzycznej w Łodzi, w tym również uczniów Karola Niczego w prowadzonej przez niego klasie fortepianu w PSM w Pabianicach. Dołączyli do nich przyjaciele artysty, muzycy. Powołano komitet założycielski, w pracach którego brała udział ówczesna dyrektor PSM Celina Zamuszko. W zebraniu założycielskim wzięło udział 47 osób. Wybrany wtedy prezes Hieronim Ratajski pełni swą funkcję do dziś.
– Celem towarzystwa jest promowanie osoby patrona oraz propagowanie muzyki poważnej i jazzu, a także nauczanie w Ośrodku Kształcenia Muzycznego „Allegro”. Ale przede wszystkim organizacja koncertów wysokiej klasy artystów. Także współpraca z PSM I i II stopnia w Pabianicach oraz promowanie uzdolnionych uczniów, w tym organizacja koncertów, stypendia – wymienia prezes.
Powołano pierwszy zarząd. Prezesem został Hieronim Ratajski. Zastępcą: Celina Zamuszko i Urszula Jaros, skarbnikiem Jacek Gryzel, sekretarzem Bogumiła Czyżewska. Do zarządu weszli: Marek Czyżewski, Józef Grawiński, Marian Szukalski i Radosław Żurawski.
Patron
Karol Jerzy Nicze (1944-1999) to wybitny pianista, zdobywca wyróżnienia w Konkursie Chopinowskim w 1970 roku i jednocześnie znakomity jazzman. Absolwent łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna), jedyny w dziejach Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina łódzki finalista.
Urodził się 18 listopada 1944 roku w Pabianicach. W latach 1951-1958 uczył się w Szkole Podstawowej nr 1. W tym okresie (lata 1951-1955) rozpoczął naukę gry na fortepianie pod opieką Alicji Kicmanowej w przyfabrycznym Ognisku Muzycznym przy PZPB. W latach 1958-1963 był uczniem Państwowego Liceum Muzycznego im. H. Wieniawskiego w Łodzi. W 1963-1968 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (PWSM) w Łodzi w klasie fortepianu prof. Bożeny Matulewicz-Szymonowiczowej. Studia ukończył dyplomem z wyróżnieniem (21.05.1968).
Od października 1968 do czerwca 1977 roku pracował w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia w Pabianicach jako nauczyciel klasy fortepianu. Od października 1969 do października 1975 roku pracował w łódzkiej Rozgłośni Radiowej w orkiestrze pod batutą Henryka Debicha (też pabianiczanina). Laureat Konkursu Szopenowskiego w roku 1970 rozpoczął współpracę z Wytwórniami Filmów Fabularnych, Oświatowych i Animowanych Semafor w Łodzi. Nagrywał muzykę fortepianową do wielu filmów fabularnych (m.in. Noce i Dnie, Dagny, Kariera Nikodema Dyzmy) i animowanych (kreskówek, dobranocek).
Zmarł 7 października 1999 roku w wyniku choroby nowotworowej. Pochowany na cmentarzu w Pabianicach, swoim rodzinnym mieście.
– Karola poznałem pod koniec lat sześćdziesiątych. Wspólnie dojeżdżaliśmy do Łodzi na studia. Karol kochał sport. Świetnie grał w ping-ponga, siatkówkę, jeździł na nartach. Wspólnie przeżyliśmy dwa obozy narciarskie zorganizowane przez PTTK. Następne lata to wspólne spotkania, gdy był w Polsce, oczywiście, oraz domowe muzykowanie z moimi córkami. Karol kochał ludzi. Objechał cały świat, był duszą towarzystwa, a gdy znalazł nawet „szczątek” klawisza, zaraz grał – wspomina Ratajski.
Pierwsze Allegro
Już w pierwszym roku działalności Towarzystwo uruchomiło przeznaczony dla amatorów Ośrodek Kształcenia Muzycznego „Allegro”, w którym pod kierunkiem profesjonalnych nauczycieli prowadzono zajęcia z gry na instrumentach (pianino, keyboard, skrzypce, gitara, perkusja, flet i akordeon) oraz uczono śpiewu. Ośrodek działał w porozumieniu z Państwową Szkołą Muzyczną I i II st. w Pabianicach. Był zawsze miejscem spotkań pokoleń. Muzyki uczyli się w nim dorośli i dzieci. Ponadto spełniał rolę umuzykalniającą i przygotowującą do egzaminów wstępnych do szkoły muzycznej. W zajęciach uczestniczyło przez te lata około 1500 kursantów. Popularne „Allegro” wywarło ogromy wpływ na podniesienie kultury muzycznej mieszkańców miasta.
Konkursy
W 2007 roku Towarzystwo Muzyczne im. Karola Nicze wspólnie z PSM I i II st. zorganizowało i przeprowadziło I edycję Regionalnego Konkursu Pianistycznego im. Karola Nicze dla uczniów klas fortepianu szkół muzycznych. Patronat nad konkursem objął Minister Kultury Kazimierz Ujazdowski. W następnej edycji z uwagi na duże zainteresowanie uzyskał rangę ogólnopolską.
Konkurs jest imprezą cykliczną, odbywa się co dwa lata. Ostatnia edycja w 2024 roku zgromadziła 49 młodych pianistów z całej Polski. Konkurs wypracował sobie wysoką rangę, czego efektem jest świetnie rozwijająca się kariera pianistyczna jego laureatów.
Koncerty
Już w 2001 roku odbył się koncert skrzypcowy Magdaleny Rezler-Niesiołowskiej. Rok później koncert fortepianowy Piotra Palecznego, laureata Konkursu im. Fryderyka Chopina w 1970 roku. W tym samym roku odbył się koncert słynnego Kwartetu Wilanów.
Od początku działalności Towarzystwo Muzyczne jest również organizatorem koncertów jazzowych poświęconych pamięci Karola Nicze. „Zaduszki jazzowe” odbywają się cyklicznie, co roku na początku listopada. Na koncerty zapraszana jest czołówka wykonawców jazzu.
Towarzystwo od momentu powstania do chwili obecnej zorganizowało w Pabianicach około 100 koncertów. Gośćmi Towarzystwa byli m.in: Magda Rezler-Niesiołowska, Piotr Paleczny, Kwartet Wilanów, Konstanty Andrzej Kulka, Piotr Baron Quintet, Adam Makowicz, Wojciech Karolak, Jarosław Śmietana, Kevin Kenner, Eugene Indjic, Bartłomiej Nizioł, Anna Fedorowa, Szymon Nehring, Chris Jarret, Eric Lu, Kate Liu, Włodek Pawlik, Krzysztof Jabłoński, Krzysztof Jakowicz.
Koncerty cieszyły się ogromnym powodzeniem i świetnymi recenzjami. Wstęp na nie w każdym przypadku był nieodpłatny. Sala na każdym z nich była całkowicie wypełniona. Ostatnim wydarzeniem muzycznym był recital fortepianowy Pawła Kowalskiego.
Ratajski mówi z zadowoleniem: – Recital był zwieńczeniem ważnego dla Towarzystwa Muzycznego dnia, w którym na moście przepływającej przez centrum miasta rzeki Dobrzynki odbyła się uroczystość nadaniu mu imienia Karola Nicze. Zarząd Towarzystwa od długiego czasu zabiegał o ten rodzaj i to miejsce upamiętnienia pabianickiego artysty.
Dodatkowe działania
Omawiając działalność Towarzystwa, nie sposób ominąć działań niekonwencjonalnych. W pamięci pabianiczan zapisały się co najmniej dwa. W 2004 r. towarzystwo podjęło akcję „Fortepian dla Pabianic” mającą na celu zgromadzenie funduszy na zakup wysokiej klasy instrumentu, który służyłby całej społeczności miasta. Akcja spotkała się z pozytywnym przyjęciem przez środowisko, a dzięki zaangażowaniu wielu osób i instytucji kupiono koncertowy fortepian firmy Yamaha serii C, który służy do dziś.
– Instrument jest ważnym elementem negocjacji z artystami, którzy pytają, na jakim fortepianie będą grać w Pabianicach – dopowiada prezes.
W roku 2016 w ramach podobnej akcji wspieranej przez Towarzystwo przekazano naszej szkole muzycznej trzy koncertowe akordeony.
Z okazji 10- oraz 20-lecia towarzystwo wydało dwa tomy monografii autorstwa Anny Lewkowskiej. Było również inicjatorem i fundatorem filmu dokumentalnego „Maestro”, poświęconego życiu i twórczości Karola Nicze w reżyserii Zbigniewa Gajzlera.
Wyróżnienia
Tytuł „Zasłużony dla Powiatu Pabianickiego” Towarzystwo Muzyczne im. Karola Nicze otrzymało 1 października 2021 roku.
– Dla mnie ważne jest otrzymanie tytułu „Zasłużony dla Miasta Pabianic” – wyznaje Ratajski.
Współpraca
Zgodnie z założeniami leżącymi u podstaw powstania Towarzystwa bardzo dużą rolę w jego działalności pełni współpraca z organizacjami, instytucjami oraz lokalnym samorządem. Towarzystwo współpracuje z: Państwową Szkołą Muzyczną I i II stopnia w Pabianicach, Miejskim Ośrodkiem Kultury, Muzeum Miasta Pabianic, kościołem św. Mateusza, kościołem Ewangelicko-Augsburskim, Akademią Muzyczną w Łodzi, Towarzystwem Przyjaciół Pabianic, Orkiestrą Polish Camerata pod batutą Marka Głowackiego (Honorowego Członka Towarzystwa), Uniwersytetem III Wieku, Urzędem Miejskim Pabianic, Starostwem Powiatowym. Utrzymuje ponadto kontakty z lokalnymi artystami plastykami zapewniającymi graficzną oprawę plakatów, zaproszeń, druków (śp. Norbert Hans czy Jarosław Lewera).
– Towarzystwo może realizować swoją misję dzięki zrozumieniu i finansowemu wspieraniu działań przez miejscowy biznes i lokalne władze. Sponsorami Towarzystwa Muzycznego są samorządy, przedsiębiorstwa, duże zakłady pracy i pojedynczy przedstawiciele sektora przedsiębiorczości. Dziękuję im bardzo – powiedział prezes.
Towarzystwo Muzyczne im. Karola Nicze w Pabianicach od wielu lat odgrywa kluczową rolę w kultywowaniu tradycji muzycznej oraz w szerzeniu kultury muzycznej w regionie. Jego działalność artystyczna i edukacyjna ma ogromne znaczenie zarówno dla społeczności lokalnej, jak i dla szerokiego środowiska muzycznego. Działania Towarzystwa są szczególnie istotne w kontekście promowania wysokiej muzyki klasycznej, współczesnej oraz działalności na rzecz młodych talentów muzycznych.
– My dajemy melomanom możliwość za darmo wysłuchać w Pabianicach koncertów światowej sławy muzyków, nie jeżdżąc po kraju. To taka mała satysfakcja – mówi Ratajski.
Plany
W 2025 zaplanowano następujące jubileuszowe koncerty: 7 czerwca – „Przyjaciele Karola”, 28 września – koncert francuskiego pianisty Phillippe Giussiano, laureata II nagrody w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie (I nagrody nie przyznano) z udziałem Orkiestry Kameralnej Polish Camerata pod batutą Marka Głowackiego, 22 listopada – występ polskiej wokalistki jazzowej Agi Zaryan z zespołem. W grudniu odbędzie się jeszcze recital Beaty Bilińskiej.
– W imieniu Towarzystwa i swoim zapraszam na te i dalsze wydarzenia muzyczne w przyszłych latach – zaprosił Hieronim Ratajski wraz z zarządem: Bogumiłą Czyżewską, Małgorzatą Matynią-Szukalską (wiceprezeski), Anną Korycką (skarbnik), Ewą Misiek (sekretarz), członkami zarządu: Markiem Czyżewskim, Urszulą Jaros, Marianem Szukalskim oraz Anną Lewkowską (przewodnicząca) i Marią Kardas-Muszyńską (członkini komisji rewizyjnej).
foto: Krzysztof Korycki, NŻP
