10 czerwca 1945 roku przy ul. Gdańskiej w Pabianicach doszło do heroicznej akcji – żołnierze Armii Krajowej odbili swoich towarzyszy z aresztu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.
W 80. rocznicę tych wydarzeń odbyły się uroczyste obchody, które zgromadziły mieszkańców miasta, przedstawicieli władz oraz młodzież szkolną.
W dzisiejszym wydarzeniu udział wzięli m.in. prezydent Pabianic Grzegorz Mackiewicz, wiceprezydent Dawid Zakrzewski, członkini Zarządu Powiatu Paulina Rzetelska, Marzena Kumosińska z Oddziałowego Biura Edukacji Instytutu Pamięci Narodowej oraz kombatanci.
Uroczystość odbyła się pod tablicą upamiętniającą wydarzenia z 1945 roku. Program przygotowali uczniowie i nauczyciele z Zespołu Szkół nr 3 oraz Szkoły Podstawowej nr 15. Podczas ceremonii uczniowie przybliżyli postać generała Aleksandra Arkuszyńskiego ps. „Maj”. W obchodach uczestniczył także jego syn Adam.
W pierwszej części obchodów delegacje złożyły kwiaty pod tablicą pamiątkową, a następnie wspólnie odśpiewano „Mazurek Dąbrowskiego”.
Kolejnym punktem programu była prelekcja, w której udział wzięli naczelnik łódzkiego oddziału IPN Artur Ossowski oraz Adam Arkuszyński.
– Wiemy, że przez szeregi Armii Krajowej w trakcie II wojny światowej przeszło 120 tysięcy osób, ale tylko jedna trzecia, jedna czwarta z nich, walczyła z bronią w ręku. Większość zginęła w walce lub została zamordowana w więzieniach i przez Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego – mówił Ossowski.
W trakcie spotkania zaprezentowano także wystawę IPN zatytułowaną „1945. Walka nieskończona”, którą przedstawiła Marzena Kumosińska. Ekspozycja, dostępna na terenie Muzeum Miasta Pabianic, pokazuje powojenne losy żołnierzy podziemia niepodległościowego i podkreśla niejednoznaczność zwycięstwa z 1945 roku. Wśród przedstawionych wydarzeń znalazły się m.in. akcja w Pabianicach, rozbicie aresztu w Łowiczu oraz potyczki oddziału Stanisława Karlińskiego „Burzy” z NKWD.
Marzena Kumosińska przywołała również wspomnienia gen. Arkuszyńskiego, dotyczące m.in. działalności jawnej byłych akowców. Z kolei jego syn, Adam Arkuszyński, zaprezentował książkę ojca pt. „Przeciw dwóm wrogom”.
Na zakończenie głos zabrał dr Tomasz Toborek z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Łodzi, który przybliżył postaci Stanisława Karlińskiego „Burzy” oraz Rudolfa Majewskiego „Leśniaka”, a także szczegółowo omówił przebieg rozbicia pabianickiego aresztu.
tekst i foto: Karolina
