Adam Aleksander Bielski był prekursorem fotograficznej tradycji rodu (8 fotografów w 3 pokoleniach). To właśnie on założył rodzinną firmę, która działa już 120 lat. Był pierwszym w Pabianicach, który otworzył zakład fotograficzny.
Urodził się w 1878 roku w Pabianicach. Rodzina Bielskich wywodzi się od Antoniego Bilskiego (1723-1786), którego potomkowie byli tkaczami. Jego praprawnukiem był Mateusz (1847-1924, miał zasiadać w zarządzie miasta), ojciec Adama Aleksandra. Matką była Elżbieta z domu Wiechecka. Protoplasta fotograficznej rodziny został ochrzczony w kościele św. Mateusza. Adam miał pięcioro rodzeństwa, brata Ludwika i cztery siostry: Mariannę, Leokadię, Konstancję i Pelagię.
Młody fotograf
W wieku 25 lat (1903 rok) – jako pierwszy pabianiczanin – założył zakład fotograficzny pod nazwą „A. A. Bielski” przy ul. Zamkowej 5. Podobno prowadził też fotoplastikon (automat do prezentacji fotografii), ale urządzenie mieli zniszczyć mu podczas bójki Kozacy.
Mógł pracować u Karola Endera, na co wskazywałby adres zakładu na Zamkowej, w pałacu fabrykanta. W jego firmie praktykę odbywał młodszy brat Ludwik (1891-1977), który niebawem stał się pełnoprawnym pracownikiem w firmie. W roku 1909 Adam otworzył zakład przy ul. Aleksandrowskiej 122 w Łodzi. Jednocześnie prowadził firmę w Pabianicach, przy Starym Rynku 3. Według napisu na winietkach fotografii, „A. A. Bielski” otrzymał w 1910 roku srebrny medal na wystawie w Rostowie nad Donem.
Rodzeństwo
Ludwik Bielski od 1905 roku odbywał praktykę u brata, w latach 1907-1909 pracował w fabryce Barucha w Pabianicach, do 1912 jako praktykant, a od 1912 do 1916 jako pracownik firmy „A. A. Bielski” na Aleksandryjskiej 42, której był współwłaścicielem od 1920 do 1930. Ludwik szedł śladami starszego brata i umacniał swoją pozycję w rodzinnym interesie. Od 1923 roku był już współwłaścicielem łódzkiego zakładu, a w 1926 otworzył własny przy ul. Zgierskiej 24, gdzie mieszkał z rodziną.
U Ludwika praktykę w latach 1922-1926 odbywała siostra Konstancja (1885-1944). Kobieta pracowała później jako samodzielny fotograf w filii zakładu „L. Bielski” przy ul. Napiórkowskiego 27. Swój własny zakład posiadała do 1939 roku przy ul. Srebrzyńskiej 15. W czasie okupacji pracowała u brata. Została aresztowana w 1942 roku, później wysłana na przymusowe roboty do Stargardu. Zginęła w obozie koncentracyjnym w Rawensbrück.
Życie prywatne Adama
Adam Aleksander Bielski mieszkał we wsi Bugaj, tuż obok Pabianic. Miał być myśliwym, zapalonym cyklistą i flecistą. Doskonale znał język niemiecki, dzięki czemu samodzielnie uczył się z tamtejszych podręczników fotograficznych.
Swoją żonę – nauczycielkę Stanisławę Olszewską – prawdopodobnie poznał w czasie wyjazdu do Warszawy. Para doczekała się szóstki dzieci, córek Marii i Zofii oraz synów Tadeusza, Stanisława, Mieczysława i Kazimierza. W 1932 roku rodzina Bielskich przeniosła się na stałe do Łodzi. Pabianicki zakład sprzedano niejakiemu Śliwińskiemu. W tym czasie Adam zmarł, podobno po wcześniejszym przeziębieniu.
Rodzinna tradycja
Po jego śmierci udziały w zakładzie w Łodzi przejęli synowie, Tadeusz (1912-1979) i Stanisław (1915-1980). Szkolił ich współwłaściciel i wuj jednocześnie Ludwik Bielski.
W 1934 roku Ludwik uzyskał uprawnienia mistrzowskie i został wybrany podstarszym cechu fotografów chrześcijan. Od 1938 roku miał prawo szkolenia uczniów, a w 1939 był już starszym cechu. Bratanek Tadeusz został sekretarzem zarządu.
Sukcesy Bielskich przerwała wojna. W momencie utworzenia getta Ludwik został usunięty ze swojego zakładu. W zamian pracował przy ul. Ogrodowej. W 1940 roku praktykę tam rozpoczęła jego córka Danuta (urodzona w 1921). W 1942 roku, gdy rodzinę aresztowało gestapo, Ludwik trafił do brzezińskiego zakładu fotograficznego R. Kurbitza, a Konstancję i Danutę wywieziono na przymusowe roboty. Filię przy ul. Napiórkowskiego zajął E. Albrecht.
Po wojnie do Łodzi powróciła Danuta, która od 1946 roku prowadziła własny zakład fotograficzny przy ul. Sowińskiego 62. Do pracy na łódzkiej ziemi wrócili także Ludwik oraz Stanisław i Tadeusz. Ludwik Bielski ulokował się z powrotem na ul. Napiórkowskiego (tam pracował także jego syn, inżynier chemik, który w 1977 przejął zakład po śmierci Ludwika, w 1994 roku prowadził ją w tym samym miejscu). Stanisław założył swój zakład przy ul. Legionów 43 i prowadził go do śmierci w 1980 roku. Rodzinne tradycje postanowił kontynuować Zbigniew, syn Stanisława. Jego żona, Danuta z domu Karaszewicz, po ukończeniu technikum fotograficznego uzyskała w 1970 roku tytuł mistrza. Firma istnieje nadal i pracują w niej kolejne pokolenia Bielskich. Ma siedzibę pod jednym z dawnych adresów przy ul. Legionów w Łodzi. Tadeusz zaś pracował w zakładzie przy ul. Zachodniej 32.
Klaudia Kardas
foto: zbiory muzeum
źródła: J. Strzałkowski, Historia fotografii w Łodzi do 1944 roku, Łódź 1996, s. 52-54, https://um.pabianice.pl/artykuly/110/3/10/wylowione-z-sieci, https://ot-foto.blogspot.com/2014/07/aabielski-najduzej-dziaajacy-zakad.html, wikipedia.pl
