1 maja to 121 dzień roku w kalendarzu gregoriańskim. Jednak jego szczególne znaczenie związane jest z ważnymi wydarzeniami jakie na przestrzeni lat odbywały się tego dnia. Jednym z tych najważniejszych były zajścia majowe z 1886 roku, gdy w Chicago odbywał się strajk na rzecz kampanii wprowadzania 8-godzinnego dnia pracy. Od tego czasu za sprawą II Międzynarodówki (1989) 1 maja upamiętnia tamtejsze wydarzenia i obchodzony jest jako Międzynarodowe Święto Pracy.
W Polsce pierwsze obchody miały miejsce w 1890 roku i odbywały się jako masowe demonstracje, pochody oraz starcia z wojskami zaborców i bojówkami nacjonalistycznymi. Dopiero po zakończeniu II wojny światowej rząd komunistyczny nadał mu status święta państwowego i było to jedno z najważniejszych wydarzeń czasów PRL-u. W związku z tym miało ono także ogromne znaczenie nazewnicze. Imienia 1 Maja nosiło wiele ulic, placów, osiedli i instytucji oraz wydarzeń o charakterze społecznym i kulturalnym. 1 maja to także charakterystyczne daty w kronice wydarzeń sportowych. Te najciekawsze to: urodziny Raya Keecha, amerykańskiego kierowcy wyścigowego – 1900 rok; piłkarska reprezentacji Francji rozegrała pierwszy oficjalny mecz w Brukseli z Belgią – 1904r., w 1908 roku założono islandzki klub sportowy Fram; w 1925 roku powstał ekwadorski klub piłkarski Barcelona Guayaquil; 1931 roku urodziła się Elwira Seroczyńska, polska łyżwiarka szybka; w 1956 roku założono sekcję rugby w Lechii Gdańsk, a 4 lata później pokazano prototyp pierwszego polskiego samochodu sportowego Syrena Sport. Z kolei w 1966 roku urodził się niemiecki piłkarz i trener Olaf Thon, a w 1982 hiszpański tenisista Tommy Robredo. Z 1 maja związane jest też jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w historii sportu – śmierć na torze Imola podczas Grand Prix San Marino kierowcy Formuły I Ayrtona Senny (1994r.). Z wydarzeń w najnowszej historii odnotować można otwarcie w mieście Dżudda w Arabii Saudyjskiej kompleksu sportowego King Abdullah Sports City wraz ze stadionem piłkarskim na 60 tysięcy miejsc (2014r.).
Jedną ze znaczących dat w historii polskiego sportu był 1 maja 1948 roku, kiedy to rozegrano pierwszą edycję kolarskiego Wyścigu Pokoju. Na trasie Warszawa-Praga i Praga-Warszawa (5 i 8 etapów) ścigało się ponad 100 kolarzy z Bułgarii, Czechosłowacji, Jugosławii, Rumunii, Węgier i Polski, a pierwsi zwycięzcy to August Prosenik i Aleksander Zorać oraz drużynowo reprezentacja biało-czerwonych. Organizatorami tych wyścigów były dwa dzienniki – polski „Trybuna Ludu” i czechosłowacki „Rude Pravo”. Było to wydarzenie, które zapoczątkowało długoletnią historię największego amatorskiego wyścigu kolarskiego organizowanego w Europie Wschodniej. W pierwotnej formule wyścig przetrwał do 1952 roku, kiedy to jako współorganizator dołączył dziennik SED „Neues Deutschland” oraz stolica NRD – Berlin. W historii imprezy był też krótki epizod ze stolicą ZSRR Moskwą (1985-1986), a kiedy upadł blok wschodni (1989), wyścig z roku na rok tracił na znaczeniu. Głównym powodem była wspomniana zmiana ustrojowa oraz profesjonalizacja kolarstwa. Od 1993 rozgrywany tylko w Czechach, zakończył swój „żywot” w 2006 roku.
Oczywiście jak przystało na tak wielką i długoletnią imprezę o znaczeniu sportowo-propagandowym, miała ona swoich bohaterów, gwiazdy oraz ogromne znaczenie historyczne. Wszak „Wyścig Pokoju” był przez dekady symbolem siły i potęgi sportu bloku wschodniego, nie tylko tego kolarskiego. Warto więc przypomnieć ciekawsze wydarzenia oraz tych, którzy przez lata byli naszymi idolami i sportowymi bohaterami.
Najwięcej zwycięstw w historii wyścigu: 5 – Steffen Wesemann (1992, 1996, 1997, 1999, 2003); 4 – Ryszard Szurkowski (1970, 1971, 1973, 1975); 4 – Uwe Ampler (1987, 1988, 1989, 1998). Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji drużynowej: 20 – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (1956-1988), 11 – Niemiecka Republika Demokratyczna (1953-1992), 9 – Polska (1948-1995). Najwięcej zwycięstw etapowych: 38 – Olaf Ludwig, 18 – Steffen Wesemann, 16 – Jan Vesely, 14 – Stanisław Szozda, 13 – Ryszard Szurkowski. Najwięcej etapów w koszulce lidera klasyfikacji indywidualnej: 48 – Ryszard Szurkowski, 30 – Steffen Wesemann, 12 – Lech Piasecki. Najwięcej zwycięstw (według narodowości): NRD (12), ZSRR (10), Polska (8), Niemcy (7), Dania (5), Czechosłowacja (4), Czechy (3). Zwycięstwa drużynowe Polski i polskich drużyn 1948, 1967-1968, 1970, 1973-1974, 1991, 1995, 1998-1999 Mróz, 2002 Mróz, 2003 CCC-Polsat. Polscy zwycięzcy: Stanisław Królak (1956), Ryszard Szurkowski (1970, 1971, 1973, 1975), Stanisław Szozda (1974), Lech Piasecki (1985), Piotr Wadecki (2000. Najdłuższa trasa – 15 etapów, Praga-Warszawa-Berlin, 2568 km (1963 rok).
W historii „Wyścigu Pokoju” zapisali się także kolarze z pabianickim rodowodem. Są to dwaj najwybitniejsi wychowankowie nieistniejącego już LZS „Pawlikowiczanka” – prawdziwej kuźni kolarskich talentów – Krzysztof Sujka i Krzysztof Jeżowski. Krzysztof Sujka, wicemistrz świata, olimpijczyk z Montrealu i Moskwy, laureat plebiscytu Przeglądu Sportowego z 1978 roku czterokrotnie startował w Wyścigu Pokoju. Było to w latach 1978-1981. W 1978 roku wygrał jeden etap i klasyfikację górską, a w klasyfikacji generalnej był dziewiąty. Rok później pojechał jeszcze lepiej, wygrywając dwa etapy i zajmując trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej. W 1980 roku także wygrał dwa etapy i zajął 7. miejsce, a w ostatnim swoim starcie był 16. w klasyfikacji końcowej. Krzysztof Jeżowski, trzykrotny medalista MP (złoto w 2009, srebro 2002, brąz 2004) i zwycięzca wielu prestiżowych wyścigów (m.in. dookoła Tajwanu), startował w Wyścigu Pokoju cztery razy. Było to w latach 1999, 2000, 2002, 2004. Jego najwyższe miejsce to 77. w 1999 roku i 76. w „generalce” w 2002 roku.
Paweł Szałecki
