W krajach zachodnich nieustannie wzrasta zainteresowanie adaptogenami, które wykorzystuje się przy produkcji suplementów diety. Choć trudno w to uwierzyć, te wyjątkowe rośliny nie zostały odkryte w ostatnich latach. Towarzyszą człowiekowi od wieków. W lokalnych społecznościach wykorzystywano ich potencjał w sposób intuicyjny na długo, zanim potwierdzono go w badaniach naukowych. Co warto wiedzieć o adaptogenach?
Czym są adaptogeny?
Adaptogeny to starannie wyselekcjonowane gatunki roślin i grzybów, które zostały odkryte i szczegółowo opisane w połowie XX wieku. Wspomniane zioła stały się popularne w ostatnich latach, ponieważ pomagają lepiej radzić sobie ze stresem, który ma charakter fizjologiczny i emocjonalny. Ich suplementacja może przyczynić się do przywrócenia homeostazy, czyli stanu wewnętrznej równowagi organizmu. Wszystkie rośliny adaptogenne łączy brak właściwości toksycznych i uzależniających, dlatego ich spożywanie uchodzi za bezpieczne.
Z czego wynikają właściwości adaptogenów?
Przypuszcza się, że adaptogeny swoje wyjątkowe właściwości zawdzięczają trudnym warunkom środowiskowym. Wspomniane rośliny i grzyby żyją na wyjątkowo wymagających terenach. Można je spotkać na obszarach dotkniętych suszą, nadmiernym zasoleniem, narażonych na wiatr i mróz. Wspomniane czynniki zewnętrzne generują silny stres fizjologiczny. Adaptogeny jednak wykształciły substancje, dzięki którym uporały się z nim i przystosowały do trudnych warunków środowiskowych. Biolodzy zauważyli, że wspomniane związki chemiczne można z powodzeniem podawać ludziom.
Adaptogeny na lepszą wytrzymałość organizmu
Zauważono, że adaptogeny mogą przyczyniać się do lepszej wytrzymałości organizmu. Odkryli je botanicy poszukujący substancji, dzięki którym robotnicy pracowaliby wydajniej. Początkowo podawano je górnikom i kierowcom ciężarówek. Później stały się stałym elementem diety zawodowych sportowców, którzy przygotowywali się do startu w olimpiadzie w Monachium w 1972 roku. Wdrożono je także u astronautów, aby wspomóc ich organizm w trakcie wymagającej misji kosmicznej.
Dziś po adaptogeny chętnie sięgają zawodowi sportowcy, którzy regularnie uczestniczą w intensywnych treningach. Te wyjątkowe zioła pomagają lepiej radzić sobie ze stresem, który towarzyszy aktywności fizycznej.
Adaptogeny jako naturalne wsparcie funkcji poznawczych
Każdego dnia do mózgu człowieka napływa wiele informacji. Wymagają one sprawnej integracji. Osoby, które dysponują dobrą pamięcią i koncentracją, łatwiej tworzą związki przyczynowo-skutkowe. W rezultacie lepiej radzą sobie z nauką i wykonywaniem obowiązków zawodowych. Niestety, duża liczba bodźców powoduje stres informacyjny i męczy układ nerwowy. Na szczęście można wspomóc funkcje poznawcze, suplementując adaptogeny.
Przeciwutleniacze z adaptogenów w walce ze stresem oksydacyjnym
Współcześni ludzie doświadczają silnego stresu oksydacyjnego. Przeciwutleniacze, które syntetyzuje organizm, nie wystarczają, aby radzić sobie z taką dużą liczbą wolnych rodników. Należy je dostarczać z zewnątrz, spożywając świeże owoce, warzywa i adaptogeny. Wspomniana grupa ziół wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne. Oznacza to, że zawarte w nich przeciwutleniacze neutralizują wolne rodniki, oddając im swoje elektrony. W rezultacie te reaktywne cząstki nie odbierają ich makromolekułom komórkowym, przez co nie dochodzi do uszkodzeń białek, lipidów i kwasów nukleinowych.
Antyoksydanty z adaptogenów określa się mianem zaczerpniętym od nazw łacińskich poszczególnych roślin i grzybów. Np. witanolidy to przeciwutleniacze z ashwagandhy (Withania somnifera), a azjakozydy to substancje uzyskane z wąkrotki azjatyckiej (Centella asiatica).
Jakie są popularne adaptogeny?
Adaptogeny to grupa niejednorodna, należą do niej różne gatunki roślin i grzybów. Szczególną popularnością cieszą się zioła takie jak:
- ashwagandha,
- gotu kola,
- różeniec górski,
- shatavari,
- korzeń maca,
- cytryniec chiński,
- reishi,
- kordyceps chiński,
- eleuterokok kolczasty,
- muira puama.
Wprawdzie wszystkie adaptogeny pozwalają lepiej radzić sobie w sytuacjach zwiększonego napięcia nerwowego, ale poszczególne gatunki różnią działaniem. Ashwagandha wycisza i ułatwia zasypianie, podczas gdy różeniec górski dodaje energii. Suplementy z adaptogenami dobiera się zatem, uwzględniając indywidualne potrzeby.
